Khi nhấp một ngụm rượu vang, chúng ta thường sẽ cảm nhận được mùi vani, mùi chocolate, mùi caramel, mùi cà phê, mùi khói… Những hương thơm đó tạo nên một cảm giác rất dễ chịu thông qua khứu giác.
Bạn có từng thắc mắc tại sao trong rượu vang lại có những hương vị đặc biệt như thế? Đó là nhờ vào việc sử dụng thùng ủ rượu bằng gỗ sồi trong quá trình kiến tạo rượu vang, chính loại gỗ đặc biệt này đã góp phần tạo nên tất cả những hương vị đặc biệt trong một ly rượu vang đúng chuẩn.
Gỗ sồi là một thành tố quan trọng trong rượu vang. Chính vì điều này mà thùng gỗ sồi từ lâu có vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp rượu vang trên thế giới.
Tuy nhiên, nếu quá lạm dụng gỗ sồi sẽ tạo ra loại rượu “oak monster”, đây là cách mà chuyên gia Gary Veynerchuk của chương trình Wine Library TV gọi những sản phẩm rượu vang được hình thành do việc lạm dụng gỗ sồi, nó có thể tạo cảm giác sốc cho người uống hay cũng có thể là cảm giác nghiện, và ông Gary đánh giá điều này là nguy hiểm cho người dùng rượu. Nếu ở mức độ vừa phải, gỗ sồi sẽ là một phần bổ sung tuyệt vời cho hương vị trái cây trong rượu vang.
Mục lục bài viết
Vì sao chọn thùng gỗ sồi đựng rượu mà không phải thùng gỗ khác?
Kể từ thời kỳ hưng thịnh của đế chế La Mã, khi người La Mã bắt đầu sử dụng thùng gỗ sồi đựng rượu, cho đến nay, người ta vẫn duy trì việc sử dụng gỗ sồi vào quá trình ngâm ủ rượu vang mặc dù có rất nhiều loại gỗ có thể sử dụng để làm thùng ủ rượu.
Có 5 lý do khiến gỗ sồi được ưa chuộng trong ngành rượu vang:
- Trong gỗ sồi có các hợp chất hữu cơ cực kỳ đặc biệt. Khi ngâm cùng với thực phẩm được lên men như rượu, các chất hữu cơ này sẽ hòa tan vào với rượu, tao ra những hương vị đặc trưng, rất hấp dẫn mà các loại gỗ khác không thể có được.
- Màu sắc của rượu khi được ngâm trong thùng sồi cũng đậm đà và bắt mắt hơn.
- Gỗ sồi khi khô không bị rỗ như nhiều loại gỗ khác để tránh hiện tượng rượu ngấm vào trong các thớ gỗ.
- Các loại gỗ khác có thể có mùi hương quá lấn át và tạo ra một số mùi không mong muốn.
- Gỗ sồi rất dễ can thiệp khi đóng thùng.
Tuy nhiên, không phải loại gỗ sồi nào cũng có thể dùng đóng thùng ủ rượu. Chỉ có 3 loại trong số hơn 250 loại thuộc họ sồi (Quercus) được dùng để làm thùng đựng rượu bằng gỗ sồi, đó là:
– Gỗ sồi Albar: Quercus Petraea hoặc Sessiliflora (Albar Oak, Allier Oak).
– Gỗ sồi thông thường: Quercus Robar hoặc Pedunculata (Common Oak).
– Gỗ sồi trắng: Quercus Alba (American White Oak).
Chỉ có 3 loại trên là phù hợp cho quá trình sản xuất rượu vang vì sở hữu đặc tính dễ uốn, không quá xốp để phù hợp cho sự trao đổi khí và thoát hơi nước cũng như việc tạo mùi.
Các thùng gỗ sồi được đóng theo nhiều kích thước, tùy thuộc phong tục mỗi vùng nhưng phổ biến nhất là thùng Bordeaux dung tích 225L và thùng Burgundy 228L. Cũng có nhiều loại kích thước nhỏ hơn như 8L để dùng trong gia đình.
Nhưng liệu dung tích thùng gỗ sồi ngâm rượu có ảnh hưởng gì đến chất lượng rượu không? Theo các chuyên gia trong ngành, thùng càng nhỏ thì mùi gỗ càng đậm do sự tương quan giữa lượng rượu bên trong và diện tích bề mặt tiếp xúc. Nếu thùng càng nhỏ thì lượng rượu tiếp xúc với bề mặt gỗ càng nhiều.
Những người thợ tạo ra thùng rượu gỗ sồi như thế nào?
Nếu ví thùng gỗ sồi ủ rượu là một nghệ sĩ mang đến những tác phẩm “rượu vang” mê hoặc lòng người thì người thợ chế tác gỗ sồi chính là những nghệ nhân tài hoa tạo nên người nghệ sĩ đó. Họ là những người thợ thủ công trưởng thành từ những làng nghề truyền thống về gỗ.
Những người thợ này cưa xẻ và sấy các thanh gỗ sồi rồi đóng thành những chiếc thùng với các vòng sắt bên ngoài để chịu lực. Quy trình đóng thùng ngâm rượu gỗ sồi không hề đơn giản, đó là cả một nghệ thuật đòi hỏi tay nghề người thợ được hình thành bằng kinh nghiệm lâu năm, đạt độ thuần thục nhất định. Bởi được sử dụng nguồn gỗ quý và quy trình gia công thùng gỗ công phu nên giá thùng gỗ sồi ngâm rượu chất lượng thường sẽ có giá khá đắt, dao động từ 100 đến 1000USD tùy kích thước.
Một yếu tố khác không kém phần quan trọng quyết định mùi khói gỗ trong rượu, liên quan đến việc làm cháy bề mặt bên trong thùng gỗ sồi. Khi đóng thùng, có một công đoạn mà người thợ thủ công phải dùng đèn khò làm cháy bề mặt bên trong. Thường thì sẽ có 3 mức độ cháy: nặng, vừa và nhẹ (heavy toast, medium toast và light toast). Hầu hết các nhà vang thường sử dụng thùng gỗ được đốt ở mức độ vừa và nhẹ, tùy theo loại rượu họ đang làm, trắng hay đỏ. Các chuyên gia kiến tạo vang (winemaker) cần rất nhiều trải nghiệm để có thể xác định được mức độ cháy để từ đó tạo được hương vị theo ý muốn.
Một thùng gỗ sồi ngâm rượu vang có vòng đời dao động từ 5 – 8 năm nhưng có thể đến 40 năm nếu dùng để ủ chín và lắng cặn. Quá thời gian này, thùng sẽ được bán cho các hãng rượu mạnh để ủ whiskey và các loại rượu mạnh khác.
Thực tế, nhiều nhà vang vẫn mua thùng rượu gỗ sồi cũ đã qua sử dụng từ các nhà khác đang thay thùng. Tại sao? Thứ nhất, thùng rượu gỗ sồi giá rẻ nếu đã qua sử dụng. Thứ 2, hương gỗ mới quá đậm làm át đi các hương vị khác trong sản phẩm rượu, đây là điều mà các chuyên gia kiến tạo rượu vang không mong muốn. Và đây mới là mục đích chính mà các nhà vang sử dụng thùng gỗ đã qua sử dụng, họ kết hợp cả thùng mới và thùng “secondhand” cho cùng một loại rượu.
Xem thêm: Thùng rượu gỗ sồi và hành trình trở thành “bậc thầy rượu vang”
Thùng rượu gỗ sồi có vai trò thế nào với ngành rượu vang
Có một sự khác biệt khi dùng thùng gỗ sồi ủ lên men rượu và dùng thùng để ủ chín mà bạn cần biết. Khi đổ rượu để lên men trong thùng gỗ sồi, người ta sẽ chừa ra một khoảng không bên trong dành cho các chất khí sinh ra và cứ sau một khoảng thời gian nhất định, phải mở nút để giải phóng bớt các chất khí đó. Ngược lại, khi rượu đã lên men xong và cần một thời gian ủ tạo “độ chín”, người ta phải đổ đầy bởi bề mặt rỗ của thùng gỗ sẽ làm hao hụt một chút rượu.
Trong ngành công nghiệp rượu ở Việt Nam hiện nay, thùng gỗ sồi không chỉ dùng để kiến tạo rượu vang mà còn được các nhà sản xuất rượu sử dụng để ủ rượu gạo truyền thống. Thùng rượu gỗ loại này còn được dùng để ngâm ủ trong các hầm chứa rượu, hoặc là một vật dụng trang trí tại các nhà hàng, resort, buổi sự kiện, các biệt thự sang trọng….
Chính vì sự phổ biến này, trên thị trường ngày nay có rất nhiều cơ sở chuyên sản xuất và cung cấp thùng gỗ sồi ngâm rượu, tất cả đều xuất thân từ làng nghề truyền thống trống Đọi Tam – cái nôi của nghề làm trống gỗ và các sản phẩm từ gỗ.
Tham khảo: Làng trống Đọi Tam – Lưu giữ thiêng liêng hồn trống Việt
Là một trong những cơ sở sản xuất các sản phẩm từ gỗ uy tín tại Việt Nam có cơ sở đặt tại làng nghề Đọi Tam, Trống Chí Mạnh chuyên gia công và phân phối thùng rượu gỗ sồi cao cấp, chất lượng với đa dạng dung tích, kiểu dáng theo yêu cầu của khách hàng.
Bạn có thể tham khảo mẫu mã, kiểu dáng thùng rượu gỗ sồi Chí Mạnh tại: www.trongcotruyen.vn hoặc truy cập gian hàng shopee Bồn tắm gỗ Chí Mạnh.
